د سلطان صلاح الدين ایوبي ژوند او کارنامې (دوهمه برخه)

امين وردګ
په بعلبک ښار کې زنګي (وروسته له امان ورکولو څخه) د ښار ځینې ساتونکي و وژل، چې دغه کړنه یې د دې لامل شوه؛ ترڅو د دمشق نوی حاکم (معین الدین انار) د اسامه په نوم یو سفیر د قدس اروپایي حاکم ته د مرستې غوښتلو په پار ولېږي.
اروپایانو تر ځینو شرائطو لاندې له انار سره موافقه وکړه، مګر زنګي بیا هم موفق شو.
تر دمشق وروسته عمادالدین زنګي په روحا برید وکړ، هغه ښار او د هغه ځای نظامي استحکامات یې هم فتح کړل؛ نوموړی ښار اروپایانو اشغال کړی ؤ، امیر یې جوزلین ؤ او له جګړې روغ ووت.
خو کله چې زنګي د خپل اروپایي غلام (برنقش) له لاسه د خوب پر مهال شهید شو، نو امارت د هغه زوی محمود (نور الدین زنګي) ته وسپارل شو، خو دا چې نور الدین زنګي عادل، نرم خویه او د لوړو اخلاقو او سپېڅلې عقیدې خاوند ؤ؛ نو ځکه یې د حکومت پيڅکې ورځ تر بلې ارتېدلې، تر دې چې له دمشق سره یې اتحاد وکړ او د بعلبک حاکم (نجم الدین) یې دمشق ته ور واستولو؛ که څه هم چې ظاهراً نجم الدین، انار ته تسلیم شو! مګر هدف یې د دمشق، موصل او حلب وحدت ؤ؛ چې له نورالدین څخه یې په دې هکله مشوره هم اخیستې وه.
بیا څه وخت وروسته محمود زنګي د معین الدین انار له لور (عصمت الدین خاتون) سره واده هم وکړ.
دا چې اروپایانو د انار ښې اړیکې له حلب او موصل سره ولیدې، نو يې په دمشق برید وکړ او سخته جګړه ونښته، چې بیا د حلب او موصل لښکرې هم د دمشق مرستې ته ورسېدلې او اروپایانو ماتې وخوړه.
که څه هم چې دا ځل اروپایانو د دومره قوي برید تیاری نیولی ؤ؛ لکه په لومړي ځل یې چې بیت المقدس او د هغه سواحل لاندې کړي وو ، مګر ځینې خپلمنځي اختلافات او ځان غوښتنې یې د دې لامل شوې، چې اتحاد یې وپاشل شو او په خپل شوم هدف کې پاتې راغلل؛ سره له دې چې دا ځل د فرانسې آلمان او قدس پاچاهانو لاسونه سره یو کړي وو او غوښتل یې چې د زنګي کهول یو مخ له منځه یوسي، مګر د الله مرسته یې نصیب نشوه او مات شول.

کله چې معین الدین انار فوت شو، نو د دمشق حکومت مجیر الدین ته پاتې شو، تر څه وخت وروسته د دمشق دغه نوی هواپرست حاکم هم د صلاح الدین د پلار نجم الدین له خوا بندي شو (ځکه چې هغه د جهاد او اتحاد پر ځای له اروپایانو سره دوستۍ ته ترجیح ورکوله) نو په لومړي ځل د حلب موصل او دمشق واګې یوه حاکم (نورالدین محمود زنګي) په لاس کې واخیستې.
د جهاد او قتال میدان ګرم شو، سلطان صلاح الدین؛ دینې او نظامي زده کړې (په ښه توګه، په اموي مدرسه کې) پای ته و رسولې، چې د مصر د وزراوو (شاور او زرقام) تر منځ اختلافات را وټوکېدل.
شاور چې یو بدقوله، ځان غوښتونکی او قدرت طلب کس ؤ، نورالدین زنګي ته یې پناه وروړه او د زرقام په مقابل کې یې له زنګي څخه مرسته وغوښته.
نورالدین محمود زنګي تر سلامشورو وروسته اسدالدین شیرکوه ته زر (۱۰۰۰) کسه جنګیالي په لاس ورکړل او له شاور سره یې یو ځای مصر ته ولېږلو، په دغه سفر کې صلاح الدین هم ورسره ؤ.
د دغې خپلمنځي جګړې له مرستې څخه د محمود زنګي هدف فقط مصر ته دخول ؤ! چې هلته نفوذ وکړي، اسلامي ورورولۍ او اتحاد ته زمینه برابره کړي ؛ تر څو د قدس شریف خوا ته په تللې لاره کې پراته خنډونه لیرې کړای شي.
کله چې مصر ته داخل شول او د زرقام لښکرو ته یې ماتې ورکړه، نو شاور دیرش (۳۰۰۰۰) زره دیناره (د جُر په لاس) اسدالدین شیرکوه ته وړاندې کړل، چې دا ستاسو د زحمت بدله ده او قبوله یې کړئ.
په شیرکوه دا خبره بده او درنه پرېوته؛ ځکه چې دا حرکت د پیمان خلاف ؤ! پیمان داسې شوی ؤ چې: دغه زر کسان به په مصر کې نظامي پایګاه لري او هملته به اوسیږي، شاور به هر کال د مصري خزانې دریمه برخه نورالدین محمود ته سپاري، تر څو په دغو پیسو باندې زنګي د مجاهدینو مصارف پوره کړای شي او د قدس شریف د فتحه کولو لپاره ځوانان پرې تربیه او حمایه کړي، مګر شاور خیانت وکړ، خو بیا هم اسدالدین له مصر څخه و نه وت او نه یې هغه پیسې واخیستې، تر دې چې شاور د مصر د فاطمي خلیفه (ناصرالدین شاه) په خوښه دا ځل اروپایانو ته پناه وروړه او د قدس له پاچا څخه یې (د څلورو لکو درهمو په مقابل کې) نظامي مرسته وغوښتنه او په ګډه یې د اسدالدین پر وړاندې خونړۍ جګړه پیل کړه، خو دغه وړوکی شامي لښکر یې پوره دری میاشتې په اسکندریه کې کلابند کړ، مګر بیا هم موفق نشول! تر دې چې دواړو لوریو سوله سره وکړه او یو ځای له مصر څخه ووتل.
څه وخت چې تېر شو اروپایان سره راټول شول او دا ځل یې پر مصر د برید تکل وکړ، د مصر خلیفه له شام څخه مرسته وغوښته، نورالدین زنګي یو ځل بیا اسدالدین او صلاح الدین (له آتوزرو [۸۰۰۰] کسانو سره مصر ته) واستول.
کله چې شامي لښکر مصر ته داخل شو او اروپایانو ته یې ماتې ورکړه، نو د مصر فاطمي خلیفه دا ځل اسدالدین شیرکوه په لوړ منسب و نازولو او صلاح الدین یې -د خپلې خاصې مینې او علاقې له امله- له ځان سره کړ او مشورې به یې ترې اخیستې.
بل وخت شاور قصد وکړ، چې اسدالدین ته توطئه جوړه کړي او له منځه یې یوسي، مګر زوی یې دغه خبر شيرکوه ته و رسوولو او هغه یې د خپل پلار له شوم هدف څخه خبر کړ.
کله چې خبره د ثبوت په درشل ودرېده، شاور بندي شو، بیا د مصري خلیفه په امر، دغه خائن (شاور) د صلاح الدین په لاس قبر ته ولېږل شو او د مصر اعلی وزارت یا صدر اعظمي (د خلیفه له خوا) اسدالدین شیرکوه ته وسپارل شوه.
د اسدالدین او صلاح الدین د سیاسي او جهادي فعالیتونو له برکته، د مصر په حکومت کې مثبت بدلون راغی او دا سیمه هم (لکه شام) اروپایانو ته تنور جوړه شوه.
څه وخت وروسته اسدالدین مریض، پسې وفات شو، نو خلیفه دغه منسب صلاح الدین ته وسپارلو، خو ځینو شامي امیرانو (لکه قطب الدین ، دولت لاروغي او معزالدین) ته د کشر صلاح الدین پر غاړه دغه لوړ منسب مزه ورنکړه او شام ته لاړل، هلته یې د صلاح الدین پر وړاندې سیاسي اختلافاتو ته لمنې وهل پیل کړل او محمود زنګي ته به یې د صلاح الدین په هکله ناسمې خبرې کولې.
نور الدین زنګي به پرلپسې صلاح الدین ته لیکونه استول؛ چې باید د مصر او شام حکومت یو او امیر یې هم یو شي! خو دغه کار صلاح الدین ته دروند ښکارېدو (چې څرنګه له خپل محبوب حاکم څخه د هغه حکومت په داسې وخت کې واخلي، چې هغه مرګونی مریض هم دی) نو ځکه به یې وخت واخیست.
خو د صلاح الدین دغه موقف نورالدین محمود ته شکونه پیدا کړل او داسې فکر یې وکړ؛ چې ګني صلاح الدین به په مصر کې استقلال اعلان کړي.
په هر صورت… صلاح الدین د سخت فشار له امله مجبور کړل شو او خطبه یې د محمود زنګي په نوم ولوسته، مانا دا چې د مصر او شام حکومت یو او په بغداد پسې وتړل شو.
خلیفه (ناصرالدین شاه) عاضد د دغه اتحاد له رامنځته کېدو څخه یوازې درۍ ورځې وروسته وفات شو؛ چې دغې کړنې به صلاح الدین تر مرګه پورې ځورولو؛ ځکه چې صلاح الدین تر بل هر چا په فاطمي خلیفه ډېر ګران ؤ او بې درېغه مینه یې ورسره لرله.
خلیفه ډېر هیښ او ځیرک حاکم ؤ! صلاح الدین ته یې ویلي وو چې: ((ته به خامخا زما حکومت، زما په ژوند له ما څخه اخلې! اوس خو مې ته حال ګورې چې مریض یم! نو دومره مې پرېږده چې د امیرالمؤمنین یا خلیفة المسلمین په توګه له دې نړۍ څخه سترګې پټې کړم)) مګر صلاح الدین مجبور کړل شو او ریښتیا یې هم د ده په ژوند له خلافت څخه عزل کړ؛ خو نه د ځان لپاره! بلکې دا کړنه د پاچا زنګي د فشار له امله وه.
نور بیا…

Show More

ځواب دلته پرېږدئ

ستاسو برېښناليک به نه خپريږي. غوښتى ځایونه په نښه شوي *

Back to top button