تعاریف، قابلیت‌ها و اقسام جرایم کمپیوتری

مقدمه:
با پیشرفت علم وتکنالوژی، مجرمین جرایم سازمان یافته تلاش به خرج میدهند تا در مقابل ، شیوه وتکتیک ارتکاب جرم را نیز بدست گیرند روی همین ملحوظ با اختراع وکشف کمپیوتر وانترنت مجرمین جهت بدست آوردن منافع شخصی شان دست به فعالیت های جرمی زده که خسارات مادی ومعنوی برای افراد حقیقی وحکمی ببار میاورند.
دانشمنادان وحقوق دانان در سطح جهان چنین فعالیت ها رامنحیث جرایم کمپیوتری شناسایی و به آن کلمه جرم را اطلاق وبرای مرتکبین آن طبق قوانین جزایی کشورهای شان مجازات های مختلف را پیشبینی نموده اند که در این مقاله روی تعاریف وشیوه ارتکاب جرم آن بحث صورت گرفته امید مورد مطالعه وقبول خواننده گان محترم قرار گیرد.
در ابتداء با ید از قابلیتها کمپیوتری و تعاریف جرایم کمپیوتری بحث صورت گرفته وبعداً اقسام آنرا واضح کنیم
مفاهیم کمپیوتری
جرایم کمپیوتری مجموعه ازقوانینی اطلاق میشود که مربوط به کمپیوتر می باشد و ماهیت که این گونه افعال دارند متخصصان حقوق را با مشکلات جدی مواجه کرده اند و بحث های زیادی میان کارشناسان این رشته درباره عناصر واجزا‌‌ء تشکیل دهنده آن با جرایم مربوط به کمپیوتر وجود دارد، حتی پس از گذشت سالها هنوز هم یک تعریف به رسمیت شناخته شدهء بین المللی برای این اصطلاحات وجود ندارد و (جرایم کمپیوتری)و(جرایم مربوط کمپیوتر) به شکل مترادف به کار می روند. خصوصیات جرایم کمپیوتری را با جرایم دیگر می توان در چند مورد خلاصه کنیم: اول اینکه طریق ارتکاب آنها آسان است دوم اینکه با مبلغ کم خسارات زیاد را می تواند وارد کند سوم اینکه می توان بدون حضورفزیکی در یک حوزه معین مرتکب این قسم جرم شد چهارم اینکه در اکثر موارد غیرقانونی بودن آنها روشن نمی باشد. و از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی کمپیوتر شکلهای ارتکاب جرم فنی تر و تخصصی تر گشته و راههای مقابله با آن مشکل تر می شود.
تعریف جرایم کمپیوتری و انترنتی
در ابتداى بحث باید در رابطه کلمه جرایم کمپیوتری وانترنتی وعلل استفاده آن توضیح مختصرى ارائه شود، تکنولوژی کمپیوتر را باید بستر و زیربناى تمامی تخلفات وجرایم کمپیوتری و جرایم مربوط به کمپیوتر دانست ، جرایم در انترنت ،جرایم برضد دیتا (Crimes Against Data)، جرایم در محیط سائبر (Cyber Space) ، جرایم مولتی میدیا (Multi Media) و انواع مشابه آن فقط توسط تکنولوژی کمپیوتر قابل تحقق است ، در این میان انترنت را می توان به حیث یکی از مظاهر فن آوری اطلاعات و معلومات دانست که با پیدایش و گسترش آن امکانات فراخ ارتباطات راه دور شبکه ای و مخابراتی مهیا شده است که تا سال٢٠٠٢ بیش از شش٦میلیون کاربر در یکصدوشصت کشور جهان رسیده بود که حالا این تعداد به چندین مراتب بیشتر گردیده است.
تعریف کمپیوتر: ماشین است که معلومات را اخذ و بالای آن اجراعات مینماید. معلومات یاdata میتواند ارقام.حروف اعداد علامات باشد که در کمپیوتربه احتزاز الکترونیکی مبدل میگردند.
تعریف جرایم کمپیوتری: هنوز اجماع بین المللی برای تعریف جرم کمپیوتری صورت نگرفته که علت آن از یک طرف یکسان نبودن سطح تکنولوژی کمپیوتری و گسترش جرایم کمپیوتری در کشورهای مختلف بوده و از طرف دیگر متفاوت بودن نظرات و دیدگاها است که اساس جرم کمپیوتری را تشکیل میکند.
تعریف جرم: ارتکاب یا امتناع از عملی است که مطابق احکام شریعت و قانون جرم شناخته شده ,عناصر مشخص برای آن مجازات یا تدابیر تامینی تعیین گردیده باشد.
دراینجا به تعاریف که از سوى مراجع بین المللی و یک تعدادى از علماء درین زمینه شده نظر می اندازیم و بعداً تعریف انترنت و ارتباط آنرا با جرایم کمپیوتری مطرح میکنیم.
تعاریف ارائه شده ازسوی سازمانهای بین المللی و منطقوی
قدم اول درین رابطه از سوی سازمان همکاری وتوسعه اقتصادی یا (O.E.C.D) (Organization For Economic Co-Operation And Development) درسال ١٩٨٣ برداشته شد؛ (سو‌‌ء استفاده ازکمپیوترها شامل هر رفتارغیرقانونی، غیر اخلاقی یا غیر مجاز مربوط به طراحی خود کار و انتقال دیتاها است) . درین تعریف صراحتاً از کلمه ( سوءاستفاده از کمپیوتر) به جاى کلمه حقوقی (جرم) استفاده شده است و شامل تمام رفتارهای غیر قانونی،غیرمجاز و غیر اخلاقی است و این کلمه ها دایره ای وسیع تر از مفهوم جرم دارند بنابر این، این تعریف کامل و جامع نیست. پس از اقدامات سازمان همکاری و توسعه اقتصادی،شوراى اروپا ابتکارعمل را بدست گرفت ودر فهرست هائیکه از انواع جرایم کمپیوتری ارائه نموده بود،اقدام به تعریف هر یک از این اشکال مختلف از جرایم کمپیوتری نمود،لیکن چون براین فکر بود که هر کوششی برای تعریف نمودن جرم کمپیوتری با شکلى ازکمبودات مواجه خواهد شد، همان بود که خودش تعریف جرایم کمپیوتری را ارائه ننمود ولی بر علاوه این هم بعضی از متخصصین کمیتۀ اروپائی تعریفاتى ارائه کرده اند مثلاً یکی از متخصصین تعریف می کند (هر عمل مثبت غیر قانونی که کمپیوتر در آن ابزار یا موضوع جرم باشد، جرم کمپیوتری می باشد.) از نقاط مثبت این تعریف یکی اینست که عبارت (عمل مثبت غیر قانونی ) را به عنوان عنصر مادی جرم فرض نموده است، این تعریف ازنظر بیان عنصر معنوی جرم و عدم ذکر عمدی بودن و با نبودن آن قابل ایراد(ذکر) است. از جمله تعاریف دیگر متخصصین شورای اروپا سوءاستفاده از کمپیوتر یعنی (هر واقعه که یکجا با تکنولوژی کمپیوتر اجرا شود و به اساس آن مجنی علیه متحمل خسارات زیادی شود و مجرم یا مرتکب عمداً مال یا منفعتی را کسب کند ) این تعریف از لحاظ حقوقی مواجه با نقص های زیادی می باشد.
تعاریف بعضی متخصصان و محققان کشورها
در سطح ملی تعریف های در باره جرم کمپیوتری شده است که اشاره می کنیم بنابه تعریف پولیس جنائی آلمان فدرال این چنین است:(جرم کمپیوتری در برگیرندۀ همه اوضاع و احوال و کیفیاتی است که در آن شکلهای طراحی الکترونیک دیتاها، وسیلۀ ارتکاب و یا هدف یک جرم قرار گرفته است ). پولیس جاپان درین باره چنین اعلام نمود:(جرایم مسئول اعمال همراه با بی احتیاطی یا حوادث که موجب تخریب عملکرد سیستم کمپیوتر یا استفاده غیر قانونی از آن باشد، جرایم کمپیوتری است). یک پروفیسور اتریشی درین باره چنین تعریف کرده است:(جرم کمپیوتری عبارتست از هر عمل مجرمانۀ که کمپیوتر وسیله یا راه ارتکاب آن قرار گرفته باشد). قانونگذاران دولت فنلند چنین تعریف کرده اند:(جرمی است که شامل سیستم دیتاها یا نرم افزارها و یا هم سخت افزارها به عنوان یک هدف یا یک ابزار یا یک عنصر عمل جرمی است). و همچنان وزارت عدلیه امریکا چنین تعریفی درین باره کرده است: (هر گونه عمل که ناقض قانون جزا، که مستلزم آشنائی با علم مربوط به تکنولوژی کمپیوتر جهت ارتکاب عمل،تعقیب و یا رسیده گی به آن باشد، جرم کمپیوتری است مبحث خصوصیات جرایم کمپیوتری و انترنتی
جرایم کمپیوتری عبارت از اقدامات زیانبارى است که از سوی یک کمپیوتر یا شبکه یا بر ضد آنها صورت می گیرد، این جرایم خصوصیاتی متفاوتی ازجرایم کلاسیک و دیگر جرایم دارند چرا که ماهیت این قسم جرایم به دلیل تکنولوژی مغلق وبالا وخصوصیات منحصر به فرد که دارند می توان به قسم بسیار آسان و ساده ،خسارات زیاد، را با سرمایه و سهولت های کم بدون حضور فزیکی در محل ارتکاب جرم ،ملی نبودن و وسیع بودن دامنه این جرایم رانام برد.
مطلب چهارم: تعریف انترنت وارتباط آن با جرایم کمپیوتری
انترنت، نام مجموعه ای از منابع اطلاعاتی جهانی است که در سطح دنیا گسترده است ،گسترده گی این مجموعه به حدی است که می توانیم بگوییم که هیچ انسانی نمی تواند به تنهائی تمام انترنت یا بخش آنرا بشنا سد . سرمنشاء انترنت از سال ١٩٧٠ واز تجمع شبکه های کمپیوتری (محلی- داخلی) آغاز می شود ، که در ابتدا نام این شبکه ( آرپینت،Arpanet) وتحت نظر وزارت دفاع امریکا قرار داشت، آرپینت در طول زمان با مشکلات زیادی روبرو شده است و در حال حاضر این شبکه اسکلیت اصلی شبکه انترنت را تشکیل می دهد. انترنت را نمی توان تنها یک شبکه کمپیوتری و یا مجموعهء از شبکهای متصل به هم دانست، در واقعیت باید انترنت به حیث یک منبع بزرگ اطلاعات قابل استفاده دانسته شود، انترنت میلیونها نفر را که در نقاط مختلف جهان زندگی میکنند امکان ارتباط را مهیا می سازد و همچنان قابلیت های زیاد دیگر هم دارد که نظر به همین قابلیتهای که دارد و تمام جهان را به یک شهر کوچک تبدیل کرده است و از لحاظ دسترسی به نقاط و اطلاعات هر جای این دنیا صرف با فشار دادن یک کلید امکان پذیر شده ، همین قسم ارتکاب جرایم مختلف در جاهای مختلف توسط انترنت دور از امکان نیست، به این ترتیب می توان جرایم انترنتی را مکمل کننده جرایم کمپیوتری دانست خصوصاً جرایم نسل سوم کمپیوتری که به جرایم در محیط مجازی (Cyber Space) مشهور است که این هم از طریق انترنت به وقوع می آید .

نوشته: حمیدالله عارفی