اهميت مدارک مادی از منظر شریعت اسلام

براي استفاده از حق وجود آن كافي نيست ممكن است شخص حق داشته باشد و از آن استفاده كند ومشكلي هم پيش نيايد ولي هميشه چنين نيست حق مورد تجاوز قرار ميگرد، حق مورد انكار واقع ميشود و نياز به اثبات دارد. مدارک وسيله اثبات حق است. نداشتن مدارک اثبات، معادل نداشتن حق است اگر حق باشد ولي مدارک بر اثبات آن نباشد مثل آنست كه حق وجود ندارد. از طرف ديگر در اختيار داشتن مدارک به مفهوم وجود يك سند دعوي بالفعل نیست. كسي كه ارث را مطالبه ميكند بايد ثابت كند وارث است. كسي كه ادعا ميكند رابطه زوجيت بين او و ديگر وجود دارد، يا طلاق واقع شده بايد نكاح وطلاق را ثابت كند. كسي كه ميخواهد ملكي را بفروشد بايد مدرک مالكيت را اثبات كند. كسی كه مي خواهد تابعيت را براي فرزندانش بگيرد بايد مدرک تولد طفل را به آمار بدهد پس مدارک هم در مراجع قضايي براي اثبات دعوي بكار ميآيد وهم در بسياري موارد كه لازم است وجود حق نشان داده شود. به همان قسمی در تعریف کشف مجموع فعالیت ها و اجراآت تخنیکی ذکر شده که به منظور دریافت واقعیت ها یا حقایق جرمی انجام میآبد و آن هم منتج به تداوم کار تحقیقاتی و قضائی میشود، پس اجراآت تخنیکی که صورت میگیرد.
مانند اخذ راپور، طرز رفتار مامورین پولیس حین بررسی محل واقعه، اقدامات عاجل پولیس، ثبت محل واقعه، جمع آوری شواهد و مدارک اثباتیه اند، که هر یک از آنها در عرصه کشف نقش ویژه خود را دارند. از جمله اجراآت تخنیکی فوق الذکر جمع آوری مدارک اثباتیه به طور خاص اهمیت بسزای در کشف مجرم دارد. مسلم است که اساس تحقیق را شواهد و مدارک تشکیل می دهد. بنا ً جمع آوری مدارک اثباتیه از آغار بررسی محل واقعه آغاز می شود.حتی که در قرآنکریم کتاب مقدس آسمانی در باره اهمیت مدارک بیانات صورت گرفته است که قرار ذیل است.
در موارد متعدد مشاهده میشود که در قرآنکریم و احادیث نبوی(ص) و روایات متعدد دلایل مادی و حسی برای رد یا اثبات امری مورد توجه و عنایت قرار گرفته است. که این امر خود میتواند موید مشروعیت این قبیل دلایل باشد؛ برای نمونه در قرآنکریم در داستان زندگی حضرت یوسف (ع) ملاحظه میشود وقتی برادران آن حضرت لباس خون آلود را بعنوان مدرک کشته شدن حضرت یوسف ( ع) خدمت پدر آورده و مدعی شدند که گرگ یوسف را دریده و او خورده است حضرت یعقوب (ع) به دلایل پاره نبودن پیراهن (دلیل مادی) نتوانست ادعای فرزندان خود را قبول کند؛ زیرا، منطقی نبود که گرگ کسی را بدرد و بخورد ولی پیراهن مقتول پاره نشود، همچنین وقتی که حضرت یوسف (ع) در مظان اتهام مراوده با زلیخا قرار گرفت، عزیز مصر از نحو پارگی پیراهن آن حضرت ( دلیل مادی ) پذیرفت که آن بزرگوار از این امر مبرا است. سر انجام در واقعه سرقت صوری جام زرین هم زمانی میخواستند این اتهام را به فرزندان حضرت یعقوب (ع) وارد کنند که جام به ظاهر مسروقه ( دلیل مادی) از میان بار کاروان آنان کشف شد. همچنین در داستان اصحاب کهف آنها بواسطه پول که به همراه داشتند ( دلیل مادی) متوجه مدت زمان شدند که به خواب رفته بودند. و سر انجام در سوره بقره خداوند تبارک و تعالی برای اطمینان قلب حضرت موسی (ع) با جان بخشیدن و به حرکت در آوردن پرندگانی که کشته شده بودند به عنوان یک دلیل مادی و قابل لمس و و مشاهده نشان داد که در روز قیامت هم قادر به زنده کردن بعد از موت است.در آیه 282 سوره بقره برای احتراز از شک و تردید در معاملاتی که با قرض و نسیه انجام میشود، تحصیل مدرک کتبی( دلایل مادی) که به وسیله مدیون املا و امضا شده باشد مورد عنایت قرار گرفته است. پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد (ص) در ساعات آخر زندگی مبارکشان فرمودند: ائتونی بدوات و صحیفت اکتب لکم کتابا لا تضلو بعده ابدا ( یک دوات به من بیآورد در آن نامه به شما بنویسم که پس از آن گمراه نشوید). از این مطلب میتوان نتیجه گرفت که آن بزرگوار با وجود حضور اشخاص متعدد در محضر شان طرح مطلب مهم مورد نظر را به صورت شفاهی صلاح ندانستند و وسایل نوشتن را طلبیدند تا کتابت و مستند شود.
مدارک به عنوان وسيله اثبات دعوي جزايي
مدارک به معني راهنما و آن چيزي است كه براي اثبات امری بكار ميبرند. مدارک درتفكر جديد در حل تلاقي علم وقضاوت قرار دارد و اين تفكر ريشه درتحولات بشر دوستانه وگسترش علوم دقيق دارد. بين مدارک امروز يا مدارک قديم تفاوت وجود دارد ، دلايل قديمي متكي بر ذهن گرايي و خيال بافي و آميخته يا اشتباهات مبين است اما دلايل امروزي متكي برعلم، تجربه و احتمالات نزديك به يقيین است.
مدارک مادی: هر مدرک که در قالب شی وجود داشته باشد. این شی درصورتی مدرک شمرده میشود که مطابق خصوصیت هایش یک حقیقت را ثابت و یا رد نماید یا با جرم ارتکاب یافته ارتباط داشته باشد. یک سلاح فقط زمانی میتواند اسلحۀ استفاده شده در قتل محسوب شود که با دیگر مدارک بدست آمده از محل ویا حقایق که طی مراحل تحقیق مکشوف شده اند، همخوانی و مطابقت داشته باشد. خون میتواند نشان دهندۀ منشأ خویش از وجود مرتکب یا متضرر باشد. همچنان نشان انگشت نیز میتواند رابطۀ خویش را نه تنها با متهم که با دیگران هم نشان دهد.
نتیجه گیری :
در اخیر گفته میتوانیم از آنجایکه مدارک اهمیت خود را در شریعت اسلام دارد و در شرایط کنونی در کشورهای مدرن و مترقی جهان، مجرمین را با استفاده از شیوه‌های مختلف تعقیب می‌کنند و مدارک جرم را به اندازه واضح و روشن تهیه می‌کنند که محاکم به آسانی با استفاده از آن و با اعتماد کامل حکم خود را صادر می‌نمایند. روش‌های عملی جرایم در این اثر مورد استفاده قرار گرفته.

نوشته: عبدالملک «وفایی»