ښکاره پلمې، پټې دسيسې! //لومړۍ برخه

27 سپتمبر,2023

ليکوال او ژباړونکی : مولوي عبدالرحيم غياث

دا چي په افغانستان کي له پېړيو ــ پېړيو بهرنۍ او د ګاونډيانو مداخلې کېږي، کوښښ کېږي چي افغاني قومونه سره دښمنان کړي او دوی خپلې ګټې ترلاسه کړي، ياپه بل عبارت افغانستان وران کړي، افغانان مړه کړي، افغانان شل / او دوی د افغانستان په شتمنيو ځانونه ماړه کړي. ټول يرغلګر قدرتونه او زموږ ډيری ګاونډيان مداخلې کوي چي له جملې د ايران هيواد هم دی چي نه افغانستان غواړي، نه افغانان!

دا چي ايران په افغانستان کي څه کړي دي؟

لومړی يوڅو پوښتني وړاندي کوم، بيا د هغو پوښتنو ځوابونه په خپله د ايران له حکومت او له ايراني ليکوالانو اورو!

ايران په افغانستان کي څه غواړي؟

ايران په افغانستان کي څه کوي؟

ولي يې غواړي او ولي يې کوې؟

د کوم پلان له مخې يې ترسره کوي؟

د ايران پر رسمي سايټونو چي کومي ليکني د دولت په توسط رامنځته سوي دي او بيا په رسمي توګه نشر سوي دي، هم به يې فارسي متن ټکي په ټکي را واخلم او هم به يې پښتو ژباړه درسره شريکه کړم، لکه:

کانال قوش تپه: پشتون سازی و بی ثبات سازی منطقه

ژباړه: د قوشتېپې کانال : د پښتنو منسجم کول او په سيمه کي بې امني رامنځته کول

/ 14 ارديبهشت/ 1402

بازدید: 1516

طالبان فاجعه افغانستان سازمان های ترويستی آسیای مرکزی:

ژباړه: طالبان د افغانستان له پاره وېر او د مرکزي آسيا له پاره تروريستي ډلې دي

ساخت این کانال با دو خطر عمده همراه است: یکی تنش های منطقه ای میان افغانستان وکشورهای همسایه آسیای مرکزی و دیگری پشتون سازی شمال از حساب پشتون های جنوب افغانستان و شمال پاکستان.

ژباړه: دغه کانال له دوو اساسي خطرونو سره ملګری دی: د افغانستان او د افغانستان ګاونډيو ترمنځ منطقوي ستونزي او تاوتريخوالی او بل د افغانستان په شمال کي د افغاني او پاکستاني پښتنو ځای پرځای کول.

نویسنده: دکتر محمد باختریان، تحلیلگر امور افغانستان، از رهبران جنبش حق تعیین سرنوشت

ژباړه: ليکونکی: ډاکتر محمد باختريان، د افغانستان دچارو شنونکی، دحق پلټونکو او سرنوشت ټاکونکو مشرانو له جملې.

در آغاز بهتر است با استفاده از رسانه ها در باره کانال قوش تیپه بدانیم.

ژباړه: غوره ده چي په سر کي د قوشتېپې کانال په اړه له رسنيو معلومات ترلاسه کړو!

کانال قوش تپه دشت های شمال کشور را بستر سرسبز و مناسبی می سازد برای ناقلین پشتونهای پاکستان که فاجعه بار است.

ژباړه: د قوشتېپې کانال به له پاکستانه د رانقل سويو پښتنو له پاره، د افغانستان په شمال کي يوه آباده او شنه سيمه وي خو دا هغه پښتانه دي چي دلته وېرونه راوړي!

مجله بریتانیایی «اکونومیست» در مطلبی که (روزجمعه، ۲۸ بهمن ، ۱۷ فوریه) منتشر کرد نوشت،کانال قوش تپه درشمال افغانستان که به‌دست طالبان در حال تکمیل شدن است، امکان دارد به درگیری‌های منطقه‌ای منجر شود.

ژباړه: د برتانيې (اکونوميست) مجلې په يوه خبر کي ويلي دي: د افغانستان په شمال کي د قوشتېپې کانال چي دطالبانو له لوري کښل کېږي، اوس د بشپړېدلو په حال کي دی، شونې ده چي منطقوي ستونزي راپورته کړي!

کانال قوش تپه، حدود ۵۰ سال قبل در حاکمیت محمد داود خان (۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷) طراحی شد، اما در این مدت به دلیل جنگ و بی ثباتی در افغانستان عملی نشد. در ۲۰ سال حاکمیت دولت جمهوری، طالبان که مانع بزرگی در برابر پروژه‌های اقتصادی بودند اکنون تلاش دارند این پروژه را عملی کنند.

ژباړه: د قوشتېپې کانال پنځوس کاله وړاندي، د سردار محمد داود خان د حکومت پروخت د(۱۳۵۲ــ ۱۳۵۷) کلونو ترمنځ طرحه او پلان سوی و، په افغانستان کي د نا امنۍ او سياسي بې ثباتۍ له کبله په دې موده کي ياده پروژه پلې نه سوه. د جمهوريت په تېرو شلو کلونو کي تر ډېره طالبان د اقتصادي پروژو منعه کوونکي وو خو اوس کوښښ کوي چي ياده پروژه په خپله تطبيق کړي!

کانال قوش تپه، آب رودخانه آمو را به بخش‌هایی از استان‌های بلخ، جوزجان و فاریاب انتقال می‌دهد که در مسیر ۲۸۵ کیلومتری این کانال، حدود ۷۰۰هزار هکتار زمین که اکنون قابل استفاده نیستند آبیاری خواهند شد.

ژباړه: د قوشتېپې کانال به د آمو له رود څخه د بلخ ولايت، جوزجان ولايت او فارياب ولايت ته اوبه ورکوي. ياد کانال چي (۲۸۵) کيلومتره اوږدوالی لري،(۷۰۰) زره هکټاره داسي مځکه خړوبوي چي اوس دګټې وړ نه ده.

این کانال ۱۵۰ متر عرض دارد و در ۸ متر عمق حفر می‌شود. نقطه شروع کانال قوش تپه، از شهرستان کلدار در استان(ولايت) بلخ آغاز شده است و با عبور از دشت‌های حیرتان، دولت‌آباد وآقچه به شهرستان(ولسوالۍ) اندخوی در فاریاب میرسد.

ژباړه: د غه کانال (۱۵۰) متره سور او(۸) متره ژوروالی لري. د کانال د پيل نقطه د بلخ ولايت، کلدار ولسوالۍ دقوشتېپې سيمه ده. دحيرتان پر دښتو به تېرېږي، دولت اباد او آقچه ولسوالۍ ته ځي بالاخره د فارياب ولايت اندخوی ولسوالۍ ته رسيږي.

کار روی نهایی ساختن بخش اول این کانال که ۱۰۰ کیلومتر است جریان دارد و براساس ادعای طالبان، این بخش به زودی (ماه ژوئن سال جاری) تکمیل خواهد شد. بخش اول این کانال ۹۱ میلیون دلار هزینه برداشته است که طالبان می‌گویند از درآمد داخلی تامین می‌شود.

ژباړه: د لومړی برخې کار چي اوس د بشپړېدو په حال کي دی، ۱۰۰ کيلومتره اوږدوالی لري، د طالبانو د ادعا پر اساس اټکل سوې ده چي په روان کال کي پای ته ورسېږي. د کانال د لومړۍ برخې کار (۹۱ ) ميليونه ډالر مصرف لري، طالبان وايې چي دا مصارف له داخلي بودجې کېږي.

در پروژه ساخت این کانال حدود ۵ هزار نفر کار می‌کنند و در آن از ۳۳۰۰ قطعه ماشین آلات ساختمانی استفاده می‌شود.

ژباړه: ددې کانال په پروژه کي ۵ زره نفر کار کوي او ۳۳۰۰ عدده مشينري پکښي مصروفه ده.

بر اساس مطلب اکونومیست، گرمایش زمین و خشکسالی در آسیای میانه، دسترسی به آب را به یک نگرانی،جدی تبدیل کرده است و حفر شدن کانالی در شمال افغانستان که ۶۵۰ متر مکعب آب را در ثانیه از رود آمو به کشتزارهای داخل افغانستان انتقال می‌دهد ممکن است منجر به درگیری‌های منطقه‌ای شود (ترکمنستان ۷۵ و ازبیکستان ۶۵% احتیاجات خود را از آب آمو تأمین می‌کنند).

ژباړه: د اکونوميست مجلې د معلوماتو له مخي چي په منځنۍ آسياکي ګرمي او وچکالي ډېريږي، اوبو ته لاس رسی به يو وېر او فاجعه رامنځته کړي، په داسي وخت کي د افغانستان په شمال کي د يوه داسي کانال کښل چي په يوه ثانيه کي به (۶۵۰) متره مکعبه اوبه له آمو سيند څخه پورته کوي او د ننه په افغانستان کي به آبادي پرې کېږي،کېدلای سي چي په سيمه کي ستونزي را وپاروي، ځکه چي ترکمنستان د خپلو ټولو اوبو (۷۵٪) سلنه له آموسيند څخه پورته کوي او ازبکستان د خپلو اوبو(۶۵٪) سلنه له آموسيند څخه پورته کوي.

با آب کانال قوش تپه دشت های شمال سرسبز خواهد شد و بستر مناسبی گسترده می شود برای ناقلین پشتونهای پاکستان در مناطق حاصل خیز شمال سرزمین طالبانیزه شده ما که یک فاجعه بزرگ خواهد بود.

ژباړه: کيدلای سي چي د قوشتېپې په کانال سره به د شمال دښتي آبادي سي او يوه ښه شنه آبادي به وي خو داچي دې سيمو ته به طالبان د پاکستان پښتانه رانقلوي او دلته به يې آبادوي او د افغانستان په شمالي برخه کي به طالبېزم وده کوي، د ابيازموږ (ايران) له پاره ډيره لويه فاجعه او لوی وير دی.

سنگر: بر اساس منابع مختلف، شهرک های مدرن در دو طرف کانال ساخته و تا ۳ میلیون پشتون از مناطق جنوبی افغانستان و مناطق پختونخوا پاکستان در آنجا اسکان داده خواهند شد. اینها همان مردمی هستند که با قانون های قبیله‌ای زندگی می‌کنند و نیروی اصلی سازمان های تروریستی جهانی مانند القاعده و داعش خراسان را تشکیل می دهند. به معلومات دیگر، تروریست های خارجی نیز در این شهرک ها مستقر خواهند شد، تا یک قلمرو یا “دولت اندر دولت” تروریستی به منظور انجام حمله‌های تروریستی به آسیای مرکزی تأسیس یابد.

طرح را امریکا و پاکستان سرمایه‌گذاری می‌کنند و توافقی بین آنها سال گذشته در اسلام آباد حاصل شده است.

ژباړه: د سنګر(د ايران يو رسمي سايټ دی) په وينا چي له مختلفو سرچېنو خبره کوي: د قوشتېپې کانال پر دواړو خواوو به عصري ښارګوټي جوړيږي. تر دريو ميليونو پښتنو پوري به د افغانستان د جنوبي ولايتونو پښتانه او د پاکستان د پښتونخوا پښتانه دلته هستوګن کېږي. دوی هغه خلک دي چي د قبيلوي او قومي قوانينو پر اساس ژوند کوي او په حقيقت کي د نړيوالو تروريستي ډلو لښکري دي، لکه: دوی د القاعدې او د خراسان له داعشيانو څخه رامنځته سوي دي. د ځينو نورو معلوماتو پر اساس به نړيوالې تروريستي ډلې هم د قوشتېپې کانال په دې ښارګوټو کي ژوند کوي. ترڅو په آينده کي يو تروريستي ليکه (قلمرو) جوړ سي او ورو ـورو د آسيايې دولتونو په منځ کي يو تروريستي دولت رامنځته سي چي په ټوله مرکزي آسياکي به تروريستي حملې کوي.

دا هغه طرحه ده چي پاکستان او امريکا ورته سرمايه ګذاري کوي، پردې باندي څو کاله وړاندي په اسلام آباد کي د امريکا او پاکستان ترمنځ توافق سوی و.

طرحهای جلوگیری از ناقلسازی شمال:

ژباړه: د شمال څخه د ناقلينو د مخنيوي لپاره طرحې:

به اساس مطالعات دو نوع نگرانی در باره کانال قوش تیپه وجود دارد، یکی تنش های منطقه ای میان افغانستان و کشورهای همسایه آسیای میانه است و دوم، ناقل سازی پشتون های پاکستانی و پشتون های افغانستانی به مناطق شمال.

ژباړه: د معلوماتو له مخي د قوشتېپې له کانال سره دوه ډوله انديښنې تړلي دي:

لومړی: په سيمه کي د افغانستان او ګاونډيو هېوادونو ترمنځ د کانال د اوبو پر سر لانجې.

دويم: د قوشتېپې کانال ته د افغانستان د جنوبي سيمو پښتنو او د پاکستاني پښتنو رانقلول دي.

اکنون در میان اقوام غیر پشتون( تاجیک، هزاره و اوزبیک، ترکمن و …‌ ) چند تا طرحواره وجود دارد، باید بررسی کنیم که کدام یک از این ها برای جلوگیری از ناقل سازی مفید و کار آمد است.

ژباړه: اوس پرته له پښتنو د افغانستان د نورو قومونو، لکه: تاجک، هزاره، ازبک، ترکمن او… ترمنځ د څو طرحو وړانديز کووو چي کومه يوه به د پښتنو د رانقلولو د مخنيوي له پاره ګټوره وي؟ ترڅوموږ ورڅخه کار واخلو.

۱ – برنامه های در چارچوب افغانستان:

ژباړه: په افغانستان کي دننه تګلارې:

الف: حکومت همه شمول با طالبان: این برنامه آمریکا و تقریبا کل جهان است. سیاستمداران جمهوریتی نیز برای آن دل خوش کرده اند. طرحی که تا هنوز طالبان آن را قبول نکرده اند.

ژباړه: له طالبانو سره ټول شموله حکومت رامنځته کول: دا د امريکا او په مجموع کي د ټولي نړۍ غوښتنه او تګلاره ده چي د طالبانو په شتون کي ټول شموله حکومت جوړ سي. نورو جمهوري سياسيونو هم دې خبره ته زړه ښه کړی دی. دا هغه طرحه ده چي طالبانو تر اوسه نه ده قبوله کړې.

پرسش: آیا برای جلوگیری از ناقل سازی مفید است؟

ژباړه:پوښتنه: آيا د پښتنو د رانقل د مخنيوي له پاره دا طرحه ګټوره ده؟

پاسخ: حکومت مشارکتی اگر صورت بگیرد، عینا مانند حکومت اشرف غنی احمد زی است. یعنی یک ” زی” در راس آن می باشد. در حکومت کرزی و احمدزی بیشترین ناقل سازی در هرات و حتی ولایات شمال صورت گرفت. فرستادن کوچی هابه جنگ ده نشینان سایر اقوام و از آن طریق نا امن سازی مناطق غیر پشتون خود یک برنامه بزرگ بود. پس حکومت همه شمول یک حکومت ناقل ساز است.

ژباړه: ځواب: که همه شموله حکومت رامنځته سي، د اشرف غني احمدزي د حکومت په څېر به يو حکومت وي،يعني يو (زی) به يې خامخا په سر کي وي. تردې وړاندي لا د کرزي او احمدزي د حکومتونو پروخت هرات او د افغانستان نورو شمالي ولايتونو ته ډير پښتانه نقل سول.

داچي بېله پښتنو د نورو قومونو په کلو او سيمو کي د کوچيانو په واسطه جنګونه کېدل او د نورو قومونو سيمه نا امنه کېدلې، دا په خپله يوه غټه پروژه وه چي د کرزي او احمدزي په حکومتونو کي ترسره کېدله. لنډه داچي ټول شموله حکومت په خپله د ناقليت جوړونې حکومت دی.

ب. حکومت غیر متمرکز : برنامه جبهه مقاومت ملی است. این برنامه ممکن یک نخست وزیر تاجیک و یک رئیس جمهور پشتون داشته باشد. مانند مدل فرانسه. رئیس جمهور توانایی انحلال مجلس و در نتیجه نخست وزیری را می داشته باشد. پس چندان تفاوت با حکومت همه شمول مشارکتی نخواهد داشت.

ب: غيرمرکزي(چي تکيه يې پريوه قوم نه وي) حکومت : چي دا د(مقاومت د جبهې /شمالي ټلوالې تګلاره ده) دا يوه داسي تګلاره ده چي ممکن لومړی وزير يې تاجک او رئيس جمهور يې پښتون وي(ځکه چي پښتون اکثريت دی)،لکه: د فرانسې د حکومت بڼه.په دې ډول حکومت کي جمهور رئيس واک لري چي هم د شورا(سناتورانو) مجلس له منځه يوسي او انحلال يې کړي، کله چي يې مجلس لغوه کړ، لومړی وزير هم لري کولای سي، لنډه دا چي له ټول شموله حکومت سره يې ډير توپير ونه سو.

کار ویژه در برابر ناقل سازی: هیچ تفاوتی با حکومت همه شمول نخواهد داشت. رئیس جمهور پشتون با خریداری قوم فروشان سایر اقوام که کم نیستند – مانند پارلمان بیست سال جمهوریت – همه را می خرد و وزیر و وکیل بی اختیار می سازد. خود اینها برنامه های ناقل سازی را تصویب می کنند. در اخیر خود شان را نیز پشتون تاجیک شده معرفی می کنند. پس خود این حکومت ناقل ساز خواهد بود.

ژباړه: د ناقليت د مخنيوي له پاره يې ځانګړې اغېزه: غيرمرکزي حکومت به له ټول شموله حکومت سره د ناقليت د مخنيوي په اړه هيڅ توپير ونه لري. ځکه چي پښتون جمهوررئيس به د نورو قومونو، قوم پلورونکي مشران (چي لږ نه دي لکه د جمهوريت شل کلن پارلمان) او استازي رانيسي وزير او وکيل به بې واکه کړي. په خپله به د ناقليت برنامه تصويبوي. په پای کي به خپل ځان تاجک سوی پښتون معرفي کوي، لنډه داچی داحکومت به هم بالاخره ناقل جوړوونکی حکومت سي.

ج. حکومت فدرال دموکراتیک: فدرال بخواهی نخواهی در این کشور قومی- سرزمینی خواهد بود. بالفرض غالب شدن نظریه فدرال ، در ایالات فدرال پولیس خواهد داشت و ارتش یک امر ملی خواهد بود‌ با توجه به شناخت تاریخی تجربی از پشتون ها، ارتش و فرماندهی آن را در اختیار خواهند داشت.

ژباړه: آزاد فدرالي حکومت: که فدرالي حکومت وغواړي او که ونه غواړي په دې هېواد کي سيمه یيزه واکمني سته.

تاسو فرض کړئ! که په افغانستان کي فدرالي نظريه غالبه او حاکمه هم سي، کيدلای سي چي په خپلو ايالتونو او سيمو کي فدرا لان(قومي مشران) خپل پوليس ولري او بېرته به د قومي فکر له مخي امر چلېږي، ځکه چي موږ د پښتنو تاريخي کړنو ته متوجه سو، بېرته به فدرا لان(قومي مشران) اختيار په لاس کي لري چي دادپښتنو جوړښت دی او دوی هيڅکله د خپلو مشرانو مخالفت نه کوي.

کارویژه در برابر ناقل سازی: به نظر می رسد که حکومت فدرال به رهبری پشتون ها ، ایالات فدرال را دموکراتیک و آرام نخواهد گذاشت، بلکه برنامه های ناقل سازی خود را به زور ارتش بالای آن ها خواهد قبولاند.

ژباړه: د ناقلينو د مخنيوي په اړه د فدرال ديموکراتيک حکومت اغېزه : ښکاري چي فدرال حکومت به هم د پښتنو ترسرپرستۍ او تسلط لاندي وي، کله چي پښتانه مشران واک ولري، هغوی به حکومت آزادۍ ته نه پرېږدي، بلکي د ناقليت پروژه به د خپل ملي جوړښت له کبله په زور پرحکومت تپي او خامخابه يې عملي کوي.

ښکاره پلمې، پټې دسيسې!

ليکوال او ژباړونکی : مولوي عبدالرحيم غياث

دا چي په افغانستان کي له پېړيو ــ پېړيو بهرنۍ او د ګاونډيانو مداخلې کېږي، کوښښ کېږي چي افغاني قومونه سره دښمنان کړي او دوی خپلې ګټې ترلاسه کړي، ياپه بل عبارت افغانستان وران کړي، افغانان مړه کړي، افغانان شل کړي او دوی د افغانستان په شتمنيو ځانونه ماړه کړي. ټول يرغلګر قدرتونه او زموږ ډيری ګاونډيان مداخلې کوي چي له جملې د ايران هيواد هم دی چي نه افغانستان غواړي، نه افغانان!