عذاب الهي به علمای سوء دنيا
مراد از علمای دنيا آن علماء سوء (بد) اند كه مقصد علم شان بدست آوردن نعمت های دنيای باشد و هدف آنها رسيدن به قدر و منزلت دنيا و به نزد مردم مقام بلند حاصل كردن باشد.
رسول الله (صلی الله عليه وسلم) می فرمايد: “در روز قيامت سخت ترين عذاب به آن عالم داده می شود كه الله تعالی از علم او كدام فايده او نرسانده باشد”.
و از رسول الله (صلی الله عليه وسلم) روايت است: يك آدمی تا آن وقت عالم شده نمی تواند تا وقتيكه هب علم خود عمل نكند.
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) می فرمايد: علم به دو قسم است يكی آن علم است كه تنها بر زبان باشد كه اين علم دليل و حجت الله تعالی است بر مخلوق و ديگر علم در قلب است و همين علم نافع است.
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) می فرمايد: “برای فخر كردن بر علماء و برای مباحثه كردن همرای مردم كم عقل و برای جلب كردن توجه مردم به خود علم را حاصل نكنيد!
پس كسيكه اين كار را بكند او در آتش می باشد.
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) می فرمايد: كسيكه علم خود را پنهان كند (به مردم نرساند) الله تعالی در روز قيامت به او لگام آتش مياندازد.
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) فرمودند: امامان گمراه كننده.
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) می فرمايد: كسيكه علمش زياد می شود مگر هدايت او زياد نمی شود او از الله تعالی دور می شود.
حضرت عيسی (عليه السلام) ميفرمايد: تا كدام وقت شما به سفر كنندگان در تاريكها راه نشان ميدهيد و خود تان همرای حيرت كنند گان نشسته ايد.
احاديث كه در بالا ذكر شد و ديگر روايت های زياد به خطر بزرگ علم دلالت می كند زيرا عالم يا ابدی هلاكت می يابد و يا سعادت ابدی به نصيب او می شود اگر او سعادت نيابد پس به سبب مشغول شدن در علم از سلامتی محروم كرده می شود.
حضرت عمر (رضی الله عنه) ميگويد: من درين امت از همه زيادتر از عالم منافق می ترسم مردم پرسيدند عالم منافق چگونه می باشد؟ ايشان فرمود: زبان او عالمانه می باشد مگر قلب و عمل او جاهلانه می باشد. و حسن (رحمه الله) ميگويد: به مانند آن مردم مشو كه علم علماء و سخن های حكمت حكماء را جمع می كند مگر عمل به مانند مردم كم عقل می كنند.
شخصی به حضرت ابوهريره (رضی الله عنه) گفت: من می خواهم علم بياموزم مگر ازين می ترسم كه آنرا ضايع نكنم ابوهريره برای او فرمود: ترك كردن علم ضايع كردن آن است.
به ابراهيم بن عينيه (رحمه الله) گفته شد در مردم ندامت و پشيمانی كدام كسان بسيار طولانی می باشد؟ ايشان گفت: در دنيا همرای كسی نيكی كردن كه شكر آنرا ادانمی كند و هنگام مرگ (ندامت) عالم گنهگار.
خليل بن احمد (رحمه الله) ميگويد: مردها به چهار قسم است يكی آن شخص است كه می داند و به اين می داند كه او علم دارد اين پس اين شخصی عالم است پس پيروی اورا بكن دوهم آن شخص كه ميداند ولی به اين نمی داند كه علم و دانش دارد پس او در خواب است بيدارش كن سوم آن شخص است كه رهنمائی می خواهد به او رهنمائی كن چهارم آن شخص است كه نمی داند و به اين نيز نمی داند كه او هيچ علم و دانش ندارد پس او جاهل و ندان است پس اورا ترك كن. سفيان ثوری (رحمه الله) ميگويد: علم تقاضای عمل را می كند اگر جواب داد پس خوب و گرنه آن علم از آدمی می رود.
ابن مبارك (رحمه الله) ميگويد: تا وقتيكه انسان در طلب علم باشد او عالم می باشد اگر گمان كند كه او عالم است پس او جهل (نادانی ) كرد. فضيل بن عياض (رحمه الله) ميگويد: به سه نفر دل من می سوزد: كلان قوم و شخص عزت مند كه ذليل شود و مالدار قوم كه فقير شود و آن عالم كه دنيا بروی كلانی می كند.
حسن (رحمه الله) ميگويد: عذاب علماء مرگ قلوب ايشان است و مرگ قلب اين است كه به عمل آخرت دنيا را طلب می كند. درين باره يك شاعر ميگويد:
عجبتُ المبتاع الضلالة با لهدی و من يشتری الدنيا بالدين أعجب
ترجمه: تعجب می كنم بر كسيكه می گيرد گمراهی را در عوض هدايت و در بدل دين دنيا را بدست مياورد پس اين بسيار قابل تعجب است .
و أعجب من هذين من باع دينه بدينا سِواه فهو من ذين أعجب
ترجمه: و از هردوی آن زياده قابل تعجب كسی است كه دين خود را بخاطر دنيا ديگر شخص ميفروشد پس چنين شخص از هردوی آنها بسيار قابل تعجب است .
و رسول الله (صلی الله عليه وسلم) فرمودند: به عالم (بدعمل) چنين عذاب سخت داده می شود كه از شدت زياد آن جهنميان در ماحول او می گردد و مطلب رسول الله (صلی الله عليه وسلم) آن عالم است كه فاجر (بدكار) باشد.
انجام عالم بد عمل: حضرت اسامه بن زيد (رضی الله عنهما) ميگويد: من از رسول مقبول (صلی الله عليه وسلم) شنيده ام كه فرمودند: در روز قيامت يك عالم آورده می شود در جهنم افگنده می شود روده های او بيرون می شود به روده های خود طوری ی پيچيد چنانچه خر در آسيا دور می خورد جهنميان در گرداگرد او جمع می شوند و برای او ميگويند: چيست برای تو (تو در دنيا كدام عمل داشتی؟) ا و برای شان ميگويد من به مردم حكم نيكی ميكردم مگر خودم به آن عمل نمی كردم و مردم را از بدی منع ميكردم مگر خودم بدی انجام ميدادم.
و ازين جهت به عالم عذاب دو چند داده می شود. كه او باوجود علم گناه می كند و بنابرين الله تعالی می فرمايد: (ان المنافقين فی الدرك الاسفل من النار) سورت النساء آيت ١٤٥. ترجمه: يقيناً منافقين در پائين ترين طبقه دوزخ می باشد.
زيراكه آنها باوجود علم شان انكار كردند و الله تعالی يهود را از نصاری بدتر قرار دادند كه آنها برای الله تعالی ولد را مقرر ميكردند و اين را نگفته بودند كه (ان الله ثالث ثلاثة) مگر يهود بعد از معرفت انكار كردند چنانچه الله تعالی می فرمايد: (يعرفونه كما يعرفون ابناءهم) البقرة آيت ١٤٦. ترجمه: می شناسد ويرا چنانكه می شناسند فرزندان خويش را.
و الله تعالی می فرمايد (فلما جاءهم ما عرفوا كفروا به فلعنة الله علی الكافرين) البقرة آيت ٨٩. ترجمه: هرگاه آمد بايشان آنچه ميدانستند منكر شدند ويرا پس لعنت خدا است بر آن كافران .
و الله تعالی در قيصه بلعام بن باعورا فرموده است: (واتل عليهم نبأ الذی اتيناه اياتنا فانسلخ منها فاتبعه الشيطن فكان من الغوين) الاعراف آيت ١٧٥. ترجمه: و بخوان بر ايشان خبر كسی كه داده بوديم اورا علم آيات خود پس بيرون رفت از علم آن آيات پس در پی او شد شيطان پس گشت از گمراهان .
سپس الله تعالی می فرمايد: (فمثله كمثل الكلب ان تحمل عليه يلهث أو تتركه يلهث) الاعراف آيت ١٧٦. ترجمه: پس صفت او مانند صفت سگ است اگر مشقت اندازی بروی زبان از دهن بيرون افگند و اگر بگذاری اورا نيز بيرون افگند.
پس به همين طور است عالم فاجر زيراكه به بلعام علم كتاب ا لهی داده شده بود مگر او به شهوات و خواهشات نفسانی پاين شد پس او همرای سگ مشابه شد يعنی همرای سگ مثال داده شد.
يعنی برابر است اگر به او حكمت داده شود يا نه پس او عقب شهوات زبان خود را می كشد.
حضرت عيسی (عليه السلام) فرموده است: مثال علماء بد به مانند آن سنگ كلان است كه به دهن نهر رسيده باشد كه نه خودش آب می نوشد و نه به فصلها آب را ميماند كه برود.
نويسنده امام غزالي رحمه الله – ترجمه م سميع الحق حماس