ترک فرض بخاطر ادای سنت (۴)
چطور رمضان راخشنود سازیم؟(۴)
هویدا است که نماز تراویح به دلیل اين قول عائشه رضی الله عنها سنت است که فرمود: رسول الله صلی الله علیه وسلم شبی در مسجد نماز خواند و مردم نیز مانند وی خواندند، شب دیگر نیز خواند و مردم افزایش یافتند، سپس شب سوم یا چهارم گردهم آمدند اما رسول الله صلی الله علیه وسلم خارج نشد، وقتی صبح شد فرمود: “من آنچه را شما کردید مشاهده کردم مگر خوف اینکه بر شما فرض نگردد مرا از خارج شدن مانع شد.
بعد از این بعضی از صحابه تراویح را به تنهایی ادا می کردند و عده یی به دسته های مختلف تقسیم شده و جماعت می کردند تا اینکه عمر رضی الله عنه در زمان خلافت خویش همه را بر یک امام جمع کرد.
پس معلوم شد که نماز تراویح سنت می باشد اما ختم قرآن کریم در تراویح مستحب می باشد زیرا ختم آن از رسول الله صلی الله علیه وسلم ثابت نیست.
از سوی دیگر قرائت قرآن کریم با تجوید و با در نظرداشت احکام قرائت به دلایل ذیل فرض می باشد:
اول- الله متعال در قرآن کریم می فرماید “وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا” “قرآن کریم را به ترتیل (تجوید) بخوان”.
دوم: ابن مسعود رضی الله عنه شنید که شخصی آیت قرآن را کوتاه (بدون مد) می خواند، به وی گفت که این چنین رسول الله صلی الله علیه وسلم بر ما قرائت نمی کرد. آن شخص تقاضا کرد تا به شکلی که رسول الله صلی الله علیه وسلم قرائت می کردند قرائت کند، پس ابن مسعود رضی الله عنه طولانی (با مد) قرائت کرد.
علاوه بر این از وفات رسول الله صلی الله علیه وسلم تا کنون همه علمای امت بر وجوب تلاوت قرآن کریم با تجوید اجماع کرده اند و هیچ عالمی مخالفت آنان را نکرده است.
وقتی فهمیدیم که نماز تراویح سنت است، ختم قرآن کریم مستحب است و قرائت با تجوید فرض است، پس نباید بخاطر ادای سنت و یا مستجب فرض را ترک کنیم. اگر تصمیم بر آن است که قرآن کریم در تراویح ختم گردد باید مطابق به احکام تجوید قرائت گردد. اگر تصمیم بر آن است که نماز تراویح ادا گردد باید سورهء فاتحه وآیات بعدی آن که در تراویح تلاوت می گردد مطابق به احکام تجوید و طوری باشد که شنونده باند که قاری چی می خواند. در غیر آن اگر ما قرآن کریم را در نماز های تراویح و یا در ختم قرآن کریم به سرعتی می خوانیم که نمیتوان احکام تجوید را مراعات کرد و یا فهمید که قاری چی میخواند در حقیقت برای ادا کردن سنت و یا مستحب ترک فرض کردیم که گناه بزرگی است.
متأسفانه در اکثر مساجد کشور ما این مشکل به نظر می رسد، چی در جریان ختم قرآن کریم و چی در جریان تراویح عادی. به نظر می رسد که امامان و یا قاری صاحبان سورهء فاتحه را به یک نفس می خوانند و به همین شکل سوره های بعدی را طوری میخوانند که نمازگزاران اصلا نمیدانند که قاری و یا امام چی میخواند. و به این ترتیب به گمان ادای سنت ترک واجب و یا فرض صورت گرفته و بجای بدست آوردن ثواب مرتکب گناه می شویم.
بعضی از علما و ملاهای ما این کار را چنان توجیه می کنند که اگر به سرعت خوانده نشود مردم به نماز نمیایند که این قول به نوبهء خویش یک دلیل باطل و نا معقولی است که نمیتواند باعث ترک فرض بخاطر ادای سنت و یا خشنودی مردم گردد.
پس کسانیکه میخواهند ختم نمایند و یا تراویح بخوانند لازما باید احکام تجوید را مراعات کنند در غیر آن بهتر است که با خواندن این چنین تراویح مرتکب گناه و قرائت اشتباه قرآن کریم نگردند.
محمد یحیی مجددی